Chương 20. Phép Tính Boolean

“Có nhầm lẫn gì không?” Yuki nhíu mày: “Sư phụ, hình như không phải vậy. Trong các trò chơi cờ bàn… còn cả lái xe nữa, máy tính rõ ràng vượt trội hơn não sinh vật.”

Hướng Sơn gật đầu: “Đúng thế, nhưng một máy tính giỏi đánh cờ thì chỉ biết đánh cờ. Nó không hiểu ‘vì sao phải đánh cờ’, thậm chí chưa chắc đã ý thức được mình đang ‘đánh cờ’. Nếu người tạo ra nó không ra lệnh, thì cả đời nó đừng mong làm được việc thứ hai.”

Chuyện này hình như... cũng đã lâu lắm rồi? Hướng Sơn cảm thấy, có lẽ đây là chuyện đã xảy ra từ trước khi hắn sinh ra. Thời ấy, có một vị nhạc trưởng. Anh ta là một người mắc hội chứng Down – là một “đứa trẻ thiểu năng bẩm sinh”. Sinh ra trong gia đình có truyền thống âm nhạc, nên đối với anh, việc mô phỏng động tác chỉ huy dàn nhạc tựa như một trò chơi. Thế nhưng, anh đã đứng trên sân khấu với tư cách một “nhạc trưởng”. Vậy trong tâm trí anh, liệu thực sự tồn tại khái niệm “âm nhạc”?

Biết đâu, trong trái tim người bất hạnh ấy vẫn cháy một thứ gì đó gắn với giai điệu.

Nhưng ngoài âm nhạc, mọi thứ khác dường như nằm ngoài tầm hiểu biết của anh. (Chu Châu, từng được mệnh danh là nhạc trưởng thiên tài, tra gg nếu muốn biết thêm thông tin chi tiết)

Trí tuệ trong máy tính còn cực đoan hơn thế. Ngay cả một đứa trẻ thiểu năng bẩm sinh vẫn biết đói, biết khát, biết khóc khi cơ thể thấy khó chịu. Trong khi đó, một trí tuệ nhân tạo có khả năng nghiền nát đại kiện tướng, lại chẳng bao giờ nghĩ “Tôi cần năng lượng” hay “Tôi muốn thêm tài nguyên tính toán.”

“Những gì máy móc làm được chưa bao giờ vượt quá khả năng của con người. Chúng ta có thể dùng bút và giấy để tính toán… À khoan, có lẽ con không biết ‘giấy’ là gì.” Hướng Sơn lắc đầu, đưa tay nhặt một thanh sắt gần đó, vẽ xuống đất ký hiệu “q and p”.

Hai giá trị, 1 hoặc 0, TRUE hoặc FALSE.

Nhị sinh tam, tam sinh vạn vật.

Tất cả máy tính đều bắt nguồn từ đây.

“Giờ ta sẽ dạy con một thứ gọi là 'phép toán Boolean'." Hướng Sơn nói: "Con người có thể dùng thanh sắt để thực hiện phép toán Boolean trên mặt đất, từ đó mô phỏng mọi chương trình máy tính – không, nên nói ngược lại mới đúng. Máy tính chỉ là công cụ thay thế bàn tay con người thực hiện phép toán ấy. Chúng đơn giản là có thể viết được nhanh hơn, nhiều hơn mà thôi."

"Phương pháp tính toán này được tạo ra bởi nhà toán học vĩ đại George Boolean. Trước ông, Leibniz và Babbage cũng đã làm một điều tương tự – họ cố gắng sử dụng máy móc để tính toán. Babbage là người tiếp cận gần nhất đến cảnh giới ấy, nhưng cuối cùng vẫn thất bại. Boolean không giống những tiền nhân khác. Như Isaac Newton đã mô tả chuyển động của vật chất trong không gian và thời gian, Boolean đã cố gắng mô tả chuyển động của tư duy. Đó là thành tựu khai thiên lập địa. Đương nhiên, phép tính Boolean vẫn có chút sai lệch so với tư duy của người thật, giống với cơ học Newton vẫn có sai khác so với thực tế. Nhưng đó mới chỉ là khởi đầu."

"Sau Boolean, nhân loại nhận ra, bánh răng và đòn bẩy có thể tính toán, mạng lưới neuron thần kinh có thể tính toán, mạch điện có thể tính toán, thậm chí một đống thiết bị hoá học cũng có thể tiến hành tính toán – phép toán Boolean đã biến tư duy của nhân loại, trở thành một thứ máy móc có thể hiểu được."

Lịch sử dùng mạch điện mô phỏng mạng lưới thần kinh bằng phép toán Boolean, còn sớm hơn cả thời Von Neumann – từ năm 1943, nhà thần kinh sinh vật học Warren McCulloch và nhà toán học Walter Pitts đã tạo ra mạng lưới thần kinh nhân tạo đầu tiên có khả năng thực hiện phép toán Boolean.

Trước thời của Boolean, còn có một nhà phát minh tên gọi Joseph Marie Jacquard. Ông đã phát minh ra một loại máy dệt vải hoàn toàn mới, dùng thẻ đục lỗ để điều khiển kim chỉ, dệt sợi ngang dọc. Những thứ tương tự đã xuất hiện độc lập nhiều lần trong lịch sử nhân loại. Loại “thẻ đục lỗ” đó thậm chí có thể truy ngược về thời Đông Hán của Trung Quốc.

Đó chính là tổ tiên của "băng giấy đục lỗ" trong Đồ Linh cơ, là bộ nhớ nguyên thủy nhất chỉ có vài byte, là "ký ức" sơ khai của máy móc.

Kế hoạch nghiên cứu toán học thuần túy của Hilbert tiên sinh, đã góp phần thúc đẩy sự ra đời của Đồ Linh cơ.

Toàn bộ thành tựu cuối cùng hội tụ trong tay một người tên John von Neumann.

Từ đây, một công cụ chưa từng có trong lịch sử loài người đã ra đời. Cuộc sống, xã hội loài người, thậm chí cả chính trị, quân sự đều thay đổi.

“Nhưng, công cụ suy cho cùng vẫn chỉ là công cụ.” Hướng Sơn nhấn mạnh: “Bản chất của máy tính là hàng nghìn, hàng vạn cánh tay hỗ trợ thực hiện phép toán Boolean. Những gì nó làm được, con người cũng có thể tự làm được nếu vận dụng phép toán Boolean, chỉ có điều máy tính nhanh hơn gấp nhiều lần – và cái 'nhanh' ấy chính là thứ đã tạo ra sự khác biệt bản chất.”

“Đối với người bình thường, chỉ cần giao nhiệm vụ cho “những cánh tay” này, rồi chờ kết quả là xong. Nhưng làm vậy thì không luyện được nội công. Người có nội công có thể phát huy sức mạnh của những cánh tay ấy lên mức tối đa, thậm chí truyền tải ý chí của bản thân đến chúng.”

“Vì vậy, con phải bắt đầu học từ phép toán Boolean.”

Trong lĩnh vực nội công, toán học chính là “Đạo”, và phép toán Boolean chính là “Nhất”.

Đạo sinh nhất, nhất sinh nhị, nhị sinh tam, tam sinh vạn vật.

Bản thân thuật toán Boolean không phức tạp, nó chỉ là một sự mở rộng của logic học. Trình độ toán học ở cấp trung học đã đủ để nhập môn.

Phần còn lại là không ngừng luyện tập.

Hướng Sơn dành thời gian giảng giải một số điểm quan trọng cho Yuki, sau đó trực tiếp biên soạn một loạt bài tập trong đầu, rồi truyền tải vào chip não của Yuki.

Yuki rời khỏi phòng với bước chân nặng nề.

Hướng Sơn hài lòng gật đầu. Trong lòng hắn có một loại cảm giác – như thể hắn đã chờ đợi rất lâu để làm điều này.

Không biết tại sao, phải những ký ức trong quá khứ đã ảnh hưởng đến hắn?

Dù sao, hắn cũng thấy rất vui.

…………………..

Yuki cuối cùng cũng hoàn thành xong bài tập và quay trở về phòng.

Lúc này, cậu phát hiện ra bầu không khí trong phòng đã hoàn toàn thay đổi.

Hướng Sơn ngồi bất động đối diện với thiết bị đầu cuối, mắt nhắm như đang thiền định. Trên màn hình, vô số ký tự liên tục xuất hiện rồi biến mất, các dòng mã chồng lên nhau tầng tầng lớp lớp.

Cơ thể máy nhân tạo dạng chó, được kết nối với thiết bị đầu cuối, liên tục thực hiện những động tác phức tạp.

Hướng Sơn đang lĩnh hội ý nghĩa của từng dòng mã, rồi thay thế chúng bằng mã lệnh tự mình viết.

Hắn muốn thử làm chủ loại linh kiện mà mình chưa từng gặp trước đây.

"Yuki, con làm xong bài rồi sao." Hướng Sơn vẫn giữ nguyên tư thế, hỏi: "Chip não của con có thể tháo ra không? Bây giờ lấy cho ta xem thử một chiếc có được không?”

Yuki gật đầu: "Có thể..."

Cậu cúi đầu, phần sau hộp sọ mở ra. Một con chip dự phòng bật ra ngoài.

Loại chip điều khiển này luôn có ít nhất hai chiếc. Khi một chiếc gặp sự cố, chiếc còn lại sẽ ngay lập tức tiếp quản, trong khi chiếc bị lỗi nhanh chóng khởi động lại.

Khác với hộp sọ nguyên khối của Hướng Sơn, loại hộp sọ nhân công hiện đại của Yuki rất dễ mở.

Yuki đưa con chip cho Hướng Sơn: "Sư phụ, người định làm gì với nó vậy?”

“Rất nhanh thôi, làm xong sẽ giải thích cho con.” Hướng Sơn lắc đầu. Ban đầu không chú ý tới vấn đề này, đúng là sơ suất của hắn. Tại thời đại này, quyền sinh sát của kẻ mạnh đối với kẻ yếu còn nghiêm trọng hơn những gì hắn từng nghĩ. Trước đây, chỉ vì nhận ra bác sĩ Schultz mời hắn lên mạng, cho nên hắn liền ngây thơ kết luận hầu hết mọi người không duy trì kết nối mạng liên tục.

Khi nhận Yuki làm đồ đệ, hắn chỉ tập trung né tránh các tuyến đường có camera giám sát trong trấn.

Nhưng những gì trấn trưởng nói trước đó đã nhắc nhở hắn.

Mặc kệ xã hội vận hành thế nào, đừng bao giờ đánh giá thấp khả năng kiểm soát của những kẻ cầm quyền.

Thực tế, hoàn toàn có khả năng tồn tại một dải tần số bí mật mà người thường không biết hoặc không thể sử dụng. Trên tần số phi dân dụng này, tất cả cơ thể nhân tạo đều được kết nối mạng – dù bọn họ không hề hay biết.

Điều an ủi duy nhất là hiện giờ những nhóm “thống trị thực sự” dường như đang thiếu nhân lực, hoặc gặp khó khăn nào đó, nên chưa thể giám sát mọi người mọi lúc.

— Chậc… Trước đây mọi chuyện đâu nghiêm trọng đến mức này.

— Nhưng tình trạng cực đoan này vẫn nằm trong dự đoán của mình.

"Luyện võ không luyện công, đến cùng cũng bằng không." Ngay từ khi còn nằm trên bản thiết kế, nội công đã bao hàm khả năng đối kháng với tình huống này.

Bởi vậy, sau khi khôi phục một phần nội công, Hướng Sơn bắt đầu giúp Yuki xây dựng khả năng kháng cự trước sức mạnh của ngoại tà, đồng thời dọn sạch các cửa sau trong chip của cậu.

Chẳng mấy chốc, hắn đã kiểm tra toàn bộ con chip. Quả nhiên, không ngoài dự đoán, bên trong thứ này có tồn tại một vài giao thức lạ hắn chưa từng thấy, chỉ có thể liên kết với một số cổng phát tín hiệu nhất định.

Những cổng này sử dụng bước sóng ngắn, tín hiệu tương đối yếu, khả năng truyền dữ liệu có hạn, đoán chừng chỉ có thể truyền tải âm thanh hoặc hình ảnh chất lượng thấp.

Nhưng điều đó cũng mang nghĩa kẻ cầm quyền có thể tiến hành theo dõi bất kỳ ai, vào bất cứ lúc nào.

"Rất tốt, ít nhất cũng mừng là thời đại này không có quân đội hay cảnh sát, các lãnh chúa nắm quá nhiều quyền lực... Bọn họ tối đa cũng chỉ có thể đoán được mình là một hiệp khách."

Hướng Sơn rất nhanh đã lập trình một tường lửa vào chip của Yuki, ngăn chặn quyền truy cập từ xa qua cổng tín hiệu đó, đồng thời gửi đi các hình ảnh giả. Tiếp đó, hắn còn xoá đi một số giao thức khác.

Tất nhiên, trước khi làm những điều này, hắn đã sao lưu toàn bộ dữ liệu.

Hướng Sơn trả lại chip cho Yuki và nói: “Thử kiểm tra đi, có gì không ổn thì nói với ta. Nếu không có vấn đề gì, lát nữa giúp ta một việc nhé.”

Chip điều khiển mà Hướng Sơn đang dùng là loại rẻ tiền do trấn trưởng tặng. Bên trong con chip đó cũng có thể chứa các lỗ hổng tương tự. Hộp sọ nhân tạo của hắn không thể mở ra dễ dàng như của Yuki. Nếu không có công cụ chuyên dụng, nhất định phải dựa vào sự hỗ trợ của người khác mới có thể lấy ra được.

Điều đó tương đương với việc phơi bày bộ não của mình cho người khác. Hướng Sơn cần một trợ thủ đáng tin cậy để giúp mình làm việc này.

Hơn nữa, hắn cũng phải phòng trừ tình huống “trợ thủ bị điều khiển từ xa giữa chừng, tay run một cái đâm thẳng vào não.” Vì thế, hắn mới ưu tiên chuẩn bị "quán đỉnh" cho Yuki.

Yuki vừa chuyển bài tập toán cho Hướng Sơn kiểm tra, vừa chạy nhảy kiểm tra hoạt động của con chip như lời dặn.

Con người từ lâu đã học được rằng “không nên theo đuổi việc lập trình không có lỗi.” Miễn là chương trình chạy được, thì có lỗi cũng không sao.

Theo phân loại "kiểu hình lý thuyết" (type theory), ngôn ngữ lập trình cấp cao có thể được chia thành "ngôn ngữ kiểu an toàn", "ngôn ngữ kiểu không an toàn" và "ngôn ngữ chuẩn hoá mạnh”. Các ngôn ngữ chuẩn hóa mạnh có thể đảm bảo việc "không có lỗi". Loại ngôn ngữ này có thể mang lại kết quả duy nhất cho bất kỳ chương trình nào và dừng chương trình đó, tuyệt đối không rơi vào vòng lặp vô hạn. Nhưng cũng vì loại ngôn ngữ chuẩn hoá mạnh này đã loại bỏ khái niệm vòng lặp, khiến nó mất đi tính hoàn mỹ của Đồ Linh, dẫn đến chương trình không thể nhận diện được lỗi và không thể chạy được.

Đơn giản mà nói, ngôn ngữ chuẩn hóa mạnh là cái kiểu “đã chạy thì không lỗi, mà đã lỗi thì không chạy.”

Ngược lại, các hiệp khách thường ưa chuộng “ngôn ngữ kiểu không an toàn.” Người dùng loại ngôn ngữ này sẽ thường xuyên tự hỏi: “Sao code của mình không chạy được nhỉ? Sao bây giờ lại chạy được rồi? Rốt cuộc là tại sao?" Sự khó đoán này là do toán học quyết định – ngay cả người viết code cũng không thể dự đoán trước khi chương trình chạy.

Tất nhiên, sự không thể đoán trước này cũng khiến kẻ địch gặp khó khăn.

Hướng Sơn thà chịu chút phiền toái, thử nghiệm nhiều lần trước khi viết chương trình, còn hơn sử dụng loại ngôn ngữ quá an toàn.

Nhưng trình độ của Hướng Sơn có vẻ cũng không phải dạng vừa. Chip điều khiển của Yuki vẫn hoạt động một cách ổn định.